Epigenetyka - geny nie są przeznaczeniem

Christiane Fux studiowała dziennikarstwo i psychologię w Hamburgu. Doświadczony redaktor medyczny od 2001 roku pisze artykuły do czasopism, wiadomości i teksty merytoryczne na wszystkie możliwe tematy związane ze zdrowiem. Oprócz pracy dla, Christiane Fux zajmuje się również prozą. Jej pierwsza powieść kryminalna ukazała się w 2012 roku, a także pisze, projektuje i wydaje własne sztuki kryminalne.

Więcej postów Christiane Fux Wszystkie treści są sprawdzane przez dziennikarzy medycznych.

Geny kształtują nasz wygląd, ryzyko chorób, a nawet osobowość. Genetyka klasyczna uczy tego od wielu lat. I odwrotnie, możemy również wpływać na nasze geny, jak pokazuje wciąż młoda gałąź badawcza epigenetyki. Makijaż genetyczny jest o wiele mniej fatalny niż długo myślano.

To, jakie geny w sobie nosimy, określa się od momentu poczęcia, ale nie to, czy dany gen jest rzeczywiście aktywny. W ten sposób komórka zapewnia, z jednej strony, że odczytywane są tylko geny, które są niezbędne do ich konkretnego zadania. W komórce serca działają inne geny niż w komórce wątroby.

Wycięte geny choroby

Z drugiej strony wpływ środowiska ma również wpływ na to, które geny są aktywne w komórkach. Zdrowy styl życia może wyciszyć lub włączyć pozytywne geny. I odwrotnie, niezdrowy styl życia może powodować wskakiwanie genów powodujących choroby. Takie mechanizmy epigenetyczne umożliwiają ludziom i zwierzętom szybszą adaptację do zmieniających się warunków środowiskowych.

Kluczową rolę odgrywają w tym tak zwane markery epigenetyczne, maleńkie wyrostki rozmieszczone wzdłuż nici DNA. Te grupy metylowe działają jak przełączniki, które mogą włączać i wyłączać geny. Jeśli przyczepią się do DNA, uniemożliwiają odczytanie genu. Naukowcy nazywają ten mechanizm metylacją.

Innym sposobem na dezaktywację genów jest ich bezpieczne przechowywanie. Aby długa nić DNA mogła zmieścić się w jądrze komórkowym, owija się ją wokół pewnych białek – tzw. histonów.Genów nie można już odczytać w sekcjach, w których cewka jest bardzo ciasna.

Styl życia jako terapia

W międzyczasie zmiany epigenetyczne są już testowane jako opcja terapeutyczna. Na przykład stwierdzono, że mężczyźni z rakiem prostaty odnoszą korzyści z pozytywnych zmian stylu życia. Kilka tygodni codziennych spacerów, zdrowa dieta i ćwiczenia relaksacyjne wystarczyły, by zdezaktywować kilkaset genów – w tym te promujące nowotwory.

Szczególnie wielkie zdziwienie wywołał fakt, że odciski epigenetyczne nie tylko zmieniają danego osobnika, ale mogą być nawet przekazywane potomkom.

Pokazują to z jednej strony imponujące eksperymenty na zwierzętach. Na przykład pewien szczep myszy, typ agouti, jest zwykle otyły, ma jasną sierść i jest narażony na wysokie ryzyko cukrzycy i raka. Jeśli jednak samice były karmione dietą bogatą w witaminę B12, kwas foliowy i cholinę, ich potomstwo było szczupłe, ciemnowłose i bardzo zdrowe.

Odziedziczone doświadczenie

U ludzi wykazano już pewne wpływy epigenetyczne, które są przekazywane potomstwu. Na przykład dzieci matek, które musiały znosić przemoc w czasie ciąży, są nadwrażliwe na stres i rozwijają bardziej lękliwe usposobienie. Z ewolucyjnego punktu widzenia ma to sens: dzieci są ostrożniejsze i lepiej przygotowane na niebezpieczne, potencjalnie niebezpieczne środowisko.