Osad moczu

i Eva Rudolf-Müller, doktor

Eva Rudolf-Müller jest niezależną pisarką w zespole medycznym Studiowała medycynę człowieka i nauki prasowe, wielokrotnie pracowała w obu dziedzinach – jako lekarz w klinice, jako recenzent i jako dziennikarz medyczny w różnych czasopismach specjalistycznych. Obecnie pracuje w dziennikarstwie internetowym, gdzie każdemu oferowana jest szeroka gama leków.

Więcej o ekspertach Wszystkie treści są sprawdzane przez dziennikarzy medycznych.

Osad moczu (osad moczu) jest stałym składnikiem moczu. Składa się z różnych komórek i składników komórkowych, na przykład czerwonych i białych krwinek. Zmiany w składzie osadu dostarczają ważnych informacji w diagnostyce chorób dróg moczowych. Przeczytaj wszystko, co musisz wiedzieć o osadzie moczu tutaj!

Co to jest osad moczu?

Osad moczu to ciała stałe w moczu, czyli różne komórki i składniki komórkowe. Lekarz bada osad moczu pod mikroskopem i dzięki temu może znaleźć ważne informacje o obecności chorób dróg moczowych.

Z czego zwykle składa się osad moczu?

Następujące składniki zwykle znajdują się w osadzie moczu do pewnej ilości:

• białe krwinki (leukocyty)
• czerwone krwinki (erytrocyty)
• złuszczone komórki nabłonka z dróg moczowych

Następujące ilości różnych składników są uważane za normalne:

składnik	standard
Erytrocyty	0 - 5/µl (0-2 szt. w polu widzenia)
Leukocyty	0 - 3 / µl (<5 w polu widzenia)
Nabłonek płaskonabłonkowy	odosobniony
bakteria	mało
cylinder	odosobniony

Cylindry to cylindryczne struktury zbudowane z białka - zbite wylewki najmniejszych kanalików nerkowych. W zależności od tego, jakie inne składniki ma taki cylinder białkowy, lekarz rozróżnia różne typy cylindrów.

Jak powstaje osad moczu?

Do pobrania osadu moczu lekarz potrzebuje próbki świeżego moczu ze środkowego strumienia (ok. 10 ml). Idealnie pochodzi z porannego moczu. Ta próbka moczu jest wirowana przez maksymalnie dziesięć minut. Powoduje to osadzanie się stałych składników na dnie probówki. Za pomocą pipety lekarz następnie nanosi niewielką ilość osadu na szkiełko i przykrywa szkiełkiem nakrywkowym. Może wtedy ocenić pod mikroskopem osad moczu.

Ocenę osadu moczu należy przeprowadzić nie później niż dwie godziny po pobraniu próbki.

Kiedy badasz osad moczu?

Lekarz bada osad moczu w następujących przypadkach:

• Podejrzenie infekcji dróg moczowych, np. bolesne oddawanie moczu lub okolic pęcherza moczowego
• Podejrzewasz zapalenie gruczołu krokowego (zapalenie gruczołu krokowego), na przykład bolesne oddawanie moczu lub wypróżnienia
• Ocena kamieni nerkowych
• Klarowanie krwi lub białka w moczu (krwiomocz lub białkomocz)
• inne choroby nerek i dróg moczowych

Osad moczu: ocena komórek i cylindrów

Najpierw lekarz uzyskuje wstępny przegląd osadu moczu przy słabym powiększeniu pod mikroskopem. Następnie ustawia większe powiększenie i teraz liczy poszczególne komórki. Już rodzaj i liczba różnych typów komórek pozwala na wyciągnięcie wniosków na temat niektórych chorób układu moczowego:

Na przykład zwiększona liczba czerwonych krwinek (erytrocytów) w osadzie moczu może wskazywać na infekcję lub uszkodzenie dróg moczowych, kamienie dróg moczowych lub guzy nerek lub dróg moczowych. Jednak u kobiet w okresie menstruacyjnym krew w moczu może być tylko zanieczyszczeniem próbki.

Jeśli w osadzie moczu jest więcej białych krwinek (leukocytów), może wystąpić zapalenie nerek, dolnych dróg moczowych lub - u mężczyzn - prostaty. Reakcje odrzucenia po przeszczepie i reakcje alergiczne mogą być również przyczyną zwiększonej liczby białych krwinek w moczu.

Czasami w osadzie moczowym pojawiają się tzw. akantocyty - patologicznie zmienione erytrocyty ze spiczastymi wypukłościami. Wtedy może dojść do kłębuszkowego zapalenia nerek, zapalenia ciałek nerkowych.

Zwiększony nabłonek płaskonabłonkowy w moczu można zwykle przypisać „zanieczyszczeniu”, na przykład wydzieliną pochwy. Dzieje się tak często, gdy próbka moczu nie pochodzi ze środkowego strumienia moczu.

Oprócz komórek lekarz ocenia również cylindry w osadzie moczu. Cyklin granulowany może wystąpić we wszystkich ostrych i przewlekłych chorobach nerek, zwłaszcza w kłębuszkowym zapaleniu nerek. Lekko żółtawe woskowe cylindry znajdują się w osadzie moczu osób z ciężką przewlekłą niewydolnością nerek. Osady hemoglobiny pojawiają się, gdy czerwone krwinki ulegają rozpadowi (na przykład u pacjentów dializowanych), odlewy mioglobiny w ciężkich urazach mięśni.

Osad moczu: Ocena innych składników osadu

W różnych chorobach oprócz komórek i cylindrów w osadzie moczu można znaleźć również inne składniki, na przykład:

• Bakterie w zakażeniach dróg moczowych
• Pasożyty, takie jak rzęsistkowica (które powodują chorobę przenoszoną drogą płciową, rzęsistkowicę)
• Jaja robaków, np. para pijawek (Schistosoma) – patogeny schistosomatozy (schistosomatozy)
• grzyby
• różne kryształy w kamieniach nerkowych (np. kamienie szczawianu wapnia lub kamienie kwasu moczowego)

Co zrobić, gdy osad moczu jest widoczny?

Jeśli lekarz stwierdzi nieprawidłowe wyniki w osadzie moczu, może - jeśli tego nie zrobił - przeprowadzić inne badania moczu. W przypadku podejrzenia infekcji dróg moczowych np. posiew moczu, czyli badanie mikrobiologiczne moczu w celu identyfikacji patogenu. W celu dokładniejszej diagnozy w przypadku podejrzenia uszkodzenia nerek przydatne może być badanie ultrasonograficzne nerek lub, jeśli to konieczne, usunięcie tkanki po ocenie osadu moczu.

Tagi.:  opieka nad osobami starszymi pielęgnacja stóp zapobieganie