Zespół dłoni i stóp

Astrid Leitner studiowała medycynę weterynaryjną w Wiedniu. Po dziesięciu latach praktyki weterynaryjnej i urodzeniu córki przeszła - bardziej przypadkowo - na dziennikarstwo medyczne. Szybko stało się jasne, że jej zainteresowanie tematami medycznymi i zamiłowanie do pisania były dla niej idealnym połączeniem. Astrid Leitner mieszka z córką, psem i kotem w Wiedniu i Górnej Austrii.

Więcej o ekspertach Wszystkie treści są sprawdzane przez dziennikarzy medycznych.

Zespół dłoniowo-podeszwowy (HFS) to choroba, która często występuje w połączeniu z chemioterapią lub immunoterapią. Jeśli rozwija się u dzieci, często jest oznaką anemii sierpowatej. Typowe objawy to zaczerwienienie i obrzęk dłoni i podeszew stóp. Przeczytaj więcej na ten temat tutaj!

Kody ICD dla tej choroby: Kody ICD to uznane na całym świecie kody diagnoz medycznych. Można je znaleźć np. w pismach lekarskich czy na zaświadczeniach o niezdolności do pracy. L27

Krótki przegląd

• Co to jest zespół dłoni i stopy? Bolesne zaczerwienienie i obrzęk dłoni i podeszew stóp
• Leczenie: pielęgnacja skóry, chłodzenie dotkniętych obszarów, unikanie stresu mechanicznego, maści, środków przeciwbólowych, ewentualnie przejście na inny składnik aktywny, leczenie przyczyny
• Przyczyny i czynniki ryzyka: reakcja skóry na chemioterapię lub immunoterapię niektórymi substancjami czynnymi. Ryzyko rozwoju HFS jest zwiększone, gdy dwa leki są połączone. Prawdopodobna anemia sierpowata u dzieci.
• Kiedy do lekarza Jak tylko Twoje dłonie i podeszwy (lub dłonie Twojego dziecka) staną się czerwone i opuchnięte – niezależnie od tego, czy Ty (lub Twoje dziecko) otrzymujesz chemioterapię, czy nie!
• Diagnostyka: Diagnostyka oka u pacjentów z rakiem, analiza krwi i molekularne badania genetyczne w przypadku podejrzenia anemii sierpowatej.
• Zapobieganie: Nie można zapobiec zespołowi dłoniowo-podeszwowemu.
• Progresja choroby i rokowanie: HFS jest zwykle łagodny i ustępuje kilka tygodni po zaprzestaniu leczenia. Trwałe uszkodzenia, takie jak utrata odcisku palca, są rzadkie.

Co to jest zespół dłoni i stopy?

Zespół dłoniowo-podeszwowy (HFS, erytrodyzestezja dłoniowo-podeszwowa) nie jest samodzielną chorobą, ale reakcją skóry na chemioterapię lub immunoterapię u pacjentów onkologicznych. Jeśli występuje u dzieci, które nie otrzymują terapii przeciwnowotworowej, wskazuje na anemię sierpowatą.

Typowe dla zespołu dłoniowo-podeszwowego są bolesne zaczerwienienia i obrzęki dłoni i podeszwy stóp. Inne dolegliwości to zaburzenia czucia, takie jak drętwienie, mrowienie lub pieczenie. Dłonie są często bardziej dotknięte niż stopy. U pacjentów onkologicznych zwykle pojawia się w ciągu czterech do 17 dni od rozpoczęcia leczenia, aw wielu przypadkach ustępuje w ciągu dwóch tygodni. Występuje zarówno u dorosłych, jak iu dzieci.

To, czy i jak nasilone objawy wystąpią, zależy od rodzaju stosowanego leku, dawki i czasu trwania leczenia. Zespół dłoniowo-podeszwowy występuje częściej w niektórych chemioterapii i immunoterapii stosowanych w leczeniu raka. Pacjenci z rakiem zazwyczaj otrzymują informacje o możliwych skutkach ubocznych, takich jak zespół dłoniowo-podeszwowy, przed rozpoczęciem leczenia.

Zespół dłoni i stopy występujący u dzieci jest często pierwszym objawem niedokrwistości sierpowatokrwinkowej. Jest to wrodzona choroba krwi, która nieleczona może zagrażać życiu.

Koniecznie zbadaj dziecko, jeśli zauważysz zaczerwienienie i obrzęk na dłoniach! Pediatra wyjaśnia przyczynę i rozpoczyna odpowiednie leczenie.

Czy HFS jest zaraźliwy?

Zespół dłoniowo-podeszwowy rozwija się jako skutek uboczny leczenia raka lub jako skutek uboczny wrodzonej choroby krwi (niedokrwistość sierpowatokrwinkowa) i dlatego nie jest zakaźny.

Ze względu na podobną nazwę jest czasami mylony z określeniem „choroba rąk, stóp i jamy ustnej”. Jest to wysoce zaraźliwa choroba wirusowa, która dotyka głównie dzieci! Powoduje również zmiany skórne na dłoniach i stopach.

Co można z tym zrobić?

Leczenie zespołu dłoniowo-podeszwowego zależy od stopnia zaawansowania. W łagodnych przypadkach poniższe wskazówki przyniosą ulgę.

Co możesz zrobić sam?

Pielęgnacja dłoni i stóp: Zawsze używaj tłustych maści do skóry podczas terapii przeciwnowotworowej. Traktuj dłonie i stopy kilka razy dziennie kremami zawierającymi od pięciu do dziesięciu procent mocznika (mocznika).

Kąpiel w zimnej wodzie: kilka razy dziennie kąp dłonie i stopy w zimnej wodzie.

Kąpiel w siemieniu lnianym: Innym sposobem na złagodzenie objawów zespołu dłoniowo-podeszwowego jest kąpiel dłoni i stóp z dodatkiem siemienia lnianego. Aby to zrobić, gotuj trzy łyżki mąki lnianej w 2,5 litrze wody przez pięć minut i pozwól mieszaninie ostygnąć do komfortowej temperatury. Następnie poruszaj w nim rękami i stopami przez pięć do dziesięciu minut. Następnie spłucz śluz lniany letnią wodą.

Higiena osobista: Unikaj środków dezynfekujących i używaj tylko łagodnych produktów do higieny osobistej (bez mydła, bez alkoholu, o neutralnym pH). Jeśli wolisz produkty wolne od parabenów i substancji zapachowych, w miarę możliwości stosuj produkty pielęgnacyjne nawilżające. Po kąpieli przetrzyj skórę miękkim ręcznikiem, nie pocieraj ani nie szoruj!

Unikaj gorącej wody: Unikaj gorącej wody - na przykład podczas mycia lub zmywania naczyń - oraz długotrwałego kontaktu ze środkami czyszczącymi. Do takich czynności należy nosić bawełniane rękawiczki i wodoodporne rękawice ochronne.

Ochrona przed słońcem: Unikaj bezpośredniego światła słonecznego i ciepła.

Odzież: Unikaj prasowania butów lub obcisłej bielizny. Preferuj naturalne tkaniny, takie jak bawełna.

Naprężenia mechaniczne: W miarę możliwości unikaj tarcia i nacisku na dłonie i stopy, na przykład podczas podnoszenia i przenoszenia ciężkich ładunków lub długich spacerów. Nie klękaj przez dłuższy czas ani nie opieraj się na łokciach. Unikaj nadmiernego obciążania rąk, takich jak klaskanie lub robienie rękodzieła. Nie otwieraj zamków przekręcanych gołymi rękami.

Leczenie chorób skóry: Zleć lekarzowi zbadanie i wyleczenie istniejących wcześniej schorzeń, takich jak stopa sportowca lub rany skóry.

Namaszczać

Jeśli przebieg jest ciężki, lekarz przepisze maść zawierającą kortyzon. Kortyzon ma silne działanie przeciwzapalne i zmniejsza obrzęki w dotkniętych obszarach.

Opatrunek na ranę

W przypadku silnego dyskomfortu – zwłaszcza na podeszwach stóp – ulgę przynoszą opatrunki na rany z hydrokoloidem. Sprzyjają gojeniu się ran. Hydrokoloidy (gr. hydro = woda, kolla = klej) to substancje, które w połączeniu z płynem tworzą żelową konsystencję. Te żelopodobne cząsteczki leżą na ranach jak druga warstwa skóry, wchłaniają wydzielinę z rany i wiążą ją z tkanką. Płyn z rany jest odprowadzany na zewnątrz i odparowuje. Lekarze mówią tutaj o „mokrym gojeniu się ran”.

Lek

W przypadku silnego bólu i stanu zapalnego skóry lekarz przepisze leki przeciwbólowe lub przeciwzapalne.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Istnieje kilka możliwych przyczyn zaczerwienienia i obrzęku dłoni i podeszew stóp. Najczęstszy zespół dłoniowo-podeszwowy występuje jako efekt uboczny chemioterapii lub immunoterapii raka, rzadziej jest objawem anemii sierpowatej.

Efekt uboczny chemioterapii lub immunoterapii

Chemioterapia jest stosowana w przypadku wielu rodzajów raka, w tym raka okrężnicy, raka piersi i raka wątroby. Leki te, znane również jako cytostatyki, niszczą komórki rakowe lub powstrzymują ich namnażanie. Tak zwane immunoterapie celują w komórki rakowe, a tym samym niszczą guz. Oprócz wpływu na komórki rakowe, niektóre składniki aktywne wywołują również skutki uboczne, takie jak zespół dłoniowo-podeszwowy. Jego siła zależy nie tylko od rodzaju leku, ale także od dawki i czasu trwania leczenia.

Następujące składniki aktywne mogą wywołać zespół dłoniowo-podeszwowy:

• Kapecytabina (głównie w postaci tabletki)
• 5-fluorouracyl
• Doksorubicyna
• Cyklofosfamid
• Cytarabina
• Docetaksel
• oksaliplatyna
• Paklitaksel
• Sorafenib
• Sunitynib
• Aksytynib
• Kabozantynib
• Dabrafenib
• Lenwatynib
• Regorafenib
• Tiwozanib
• Wemurafenib
• Bewacyzumab

Ryzyko wystąpienia zespołu dłoniowo-podeszwowego wzrasta, gdy dwie z wymienionych substancji zostaną ze sobą połączone. Dotyczy to na przykład aktywnych składników doksorubicyny i docetakselu oraz sorafenibu i bewacyzumabu.

Dlaczego pojawiają się typowe zmiany skórne?

W leczeniu raka za pomocą chemioterapii lub immunoterapii, niektóre składniki aktywne są uwalniane z potu z powierzchni skóry. Kontakt z powietrzem tworzy tak zwane wolne rodniki, które uszkadzają komórki skóry. Ponieważ skóra na dłoniach i podeszwach stóp jest szczególnie gruba, substancja leku natychmiast wnika w warstwę rogówki i zbiera się tam jak gąbka. Dlatego uszkodzenie skóry jest najpoważniejsze w tych obszarach.

Objawy anemii sierpowatej

Zespół dłoniowo-podeszwowy występuje również jako objaw tak zwanej niedokrwistości sierpowatej. Jest to choroba dziedziczna, w której czerwone krwinki ulegają deformacji, a naczynia krwionośne zostają zablokowane. Pierwsze objawy często pojawiają się w okresie niemowlęcym lub niemowlęcym: obejmują ból, zaczerwienienie i obrzęk dłoni i stóp.

Objawy

Objawy pojawiają się zwykle przy pierwszej chemioterapii, rzadziej rozwijają się dopiero w trakcie leczenia. Pierwsze objawy to drętwienie, mrowienie lub pieczenie w dłoniach i stopach, które z czasem nasilają się. Zespół dłoniowo-podeszwowy rozwija się z tego w ciągu czterech do 17 dni.

Mogą wystąpić następujące dolegliwości, których nasilenie różni się w zależności od pacjenta:

• Zaczerwienienie i obrzęk dłoni i podeszew stóp
• drętwienie, mrowienie, pieczenie
• Wilgotne łuski (łuszczenie) i pęcherze na dotkniętych obszarach skóry
• trud
• W ciężkich przypadkach zmiany skórne rozprzestrzeniają się na grzbiet dłoni i stopy.
• Inne obszary skóry, takie jak kolana i łokcie, pachy lub obszar pod biustem, są rzadko dotknięte.
• Jeśli HFS jest bardzo silny, może utrudniać codzienne czynności, a tym samym poważnie zaburzać codzienne życie.

Klasyfikacja według stopni dotkliwości

Zwykle HFS ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie po przerwaniu leczenia.W zależności od nasilenia objawów można wyróżnić trzy różne stopnie.

Stopień 1: lekkie zaczerwienienie i obrzęk, bez bólu

Stopień 2: pęcherze, krwawienie lub obrzęk, ból, ograniczenie codziennych czynności

Stopień 3: Poważne zmiany skórne z pęcherzami, krwawieniem, obrzękiem, bólem, codzienne czynności prawie niewykonalne, osoby dotknięte chorobą są uzależnione od pomocy z zewnątrz

Badanie i diagnostyka

Potrzebne testy będą zależeć od tego, czy HFS jest leczeniem raka, czy oznaką anemii sierpowatej.

Kiedy do lekarza

Należy natychmiast poinformować lekarza, jeśli dłonie i podeszwy stóp (lub dziecka) są zaczerwienione i opuchnięte – niezależnie od tego, czy Ty (lub Twoje dziecko) otrzymujesz obecnie chemioterapię, czy nie!

Badanie u chorych na raka

Jeśli HFS wystąpi podczas chemioterapii lub immunoterapii, pierwszym punktem kontaktu jest lekarz prowadzący (onkolog). Typowy obraz kliniczny jest łatwy do rozpoznania i nie wymaga dalszych badań.

Badanie u pacjentów nieleczonych na raka

Zaczerwienienie i obrzęk dłoni i podeszew stóp u dzieci daje lekarzowi pierwsze oznaki anemii sierpowatej. Ponieważ anemia sierpowata jest chorobą dziedziczną, lekarz pyta m.in., czy choroba występuje w rodzinie. W celu dalszego wyjaśnienia pediatra kieruje pacjenta zazwyczaj do lekarza internisty specjalizującego się w chorobach krwi (hematologa).

Najważniejszymi testami do diagnozowania anemii sierpowatej są badania krwi i molekularne testy genetyczne. Rozpoznanie stawia się, gdy we krwi znajdują się czerwone krwinki w kształcie sierpa typowe dla choroby i wykryta zostaje zmiana genu wyzwalającego (mutacja).

zapobieganie

Nie każdy, kto otrzymuje leczenie raka za pomocą określonych składników aktywnych, również rozwinie HFS. Dlatego zapobieganie w węższym znaczeniu nie jest możliwe. W przypadku wystąpienia silnego dyskomfortu podczas terapii, lekarz może przerwać leczenie lub zastosować jeden lub więcej innych składników aktywnych.

To samo dotyczy zespołu dłoniowo-podeszwowego, który występuje w anemii sierpowatej. Ponieważ jest to choroba genetyczna, nie można jej zapobiec.

Przebieg choroby i rokowanie

HFS zwykle rozwija się już kilka dni po rozpoczęciu pierwszej chemioterapii, rzadziej pojawia się dopiero w trakcie leczenia. W większości przypadków zespół dłoniowo-podeszwowy ma łagodny przebieg. Objawy zwykle ustępują w ciągu kilku tygodni po zakończeniu leczenia lekiem przeciwnowotworowym.

Trwałe uszkodzenia, takie jak utrata odcisku palca przez HFS, są rzadkie, ale się zdarzają -

zwłaszcza jeśli pacjent otrzymuje substancję czynną dapecytabinę. W niektórych przypadkach linie na końcach palców zmieniły się tak bardzo, że odcisk palca nie jest już taki sam. W takich przypadkach dobrze jest mieć przy sobie zaświadczenie lekarskie, zwłaszcza podczas podróży za granicę.

Zespół dłoni i stóp jest zwykle pierwszym objawem anemii sierpowatej. Trwa tylko krótko i znika po kilku dniach.

Tagi.:  dieta leki zapobieganie