Przewlekłe zapalenie oskrzeli

i Martina Feichter, redaktor medyczny i biolog

Clemens Gödel jest freelancerem w zespole medycznym

Więcej o ekspertach

Martina Feichter studiowała biologię w aptece przedmiotowej w Innsbrucku, a także zanurzyła się w świecie roślin leczniczych. Stamtąd nie było daleko do innych tematów medycznych, które do dziś urzekają ją. Szkoliła się jako dziennikarka w Akademii Axel Springer w Hamburgu, a od 2007 roku pracuje dla - najpierw jako redaktor, a od 2012 jako niezależny pisarz.

Więcej o ekspertach Wszystkie treści są sprawdzane przez dziennikarzy medycznych.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli jest jedną z najczęstszych przewlekłych chorób układu oddechowego. Główną przyczyną jest palenie. Typowym objawem jest przewlekły kaszel z plwociną. W ciężkich przypadkach występują również trudności w oddychaniu. Większość przewlekłego zapalenia oskrzeli dotyka mężczyzn palących. Przeczytaj wszystko, co musisz wiedzieć o objawach, przyczynach, leczeniu i niebezpieczeństwach przewlekłego zapalenia oskrzeli!

Kody ICD dla tej choroby: Kody ICD to uznane na całym świecie kody diagnoz medycznych. Można je znaleźć np. w pismach lekarskich czy na zaświadczeniach o niezdolności do pracy. J42J41

Przewlekłe zapalenie oskrzeli: opis

Lekarze nazywają zapalenie oskrzeli przewlekłym, jeśli ktoś kaszle plwociną prawie codziennie przez co najmniej trzy miesiące przez dwa kolejne lata. U osób dotkniętych chorobą błona śluzowa oskrzeli jest przewlekle zaogniona. (Oskrzela to duże gałęzie tchawicy w klatce piersiowej.)

Istnieją dwa rodzaje przewlekłego zapalenia oskrzeli:

proste (nie obturacyjne) przewlekłe zapalenie oskrzeli: tutaj oskrzela są w przewlekłym stanie zapalnym. Zwykle jest to łagodniejsza z dwóch postaci choroby.
przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli: tutaj również zwężone są oskrzela z przewlekłym stanem zapalnym (niedrożność = niedrożność, niedrożność). Mówi się też o przewlekłym obturacyjnym zapaleniu oskrzeli (COB) lub – potocznie – o „kaszlu palacza”.

Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli może przekształcić się w przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP). Wtedy również pęcherzyki płucne są nadmiernie napełnione (rozedma płuc). POChP jest zatem przewlekłym obturacyjnym zapaleniem oskrzeli w połączeniu z rozedmą płuc. Choroba jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów na całym świecie, a także w Niemczech.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli

W przewlekłym zapaleniu oskrzeli błona śluzowa dużych oskrzeli ulega trwałemu zapaleniu i pogrubieniu. Główna przyczyna: palenie.

Kogo dotyczy przewlekłe zapalenie oskrzeli?

W Niemczech około 10 do 15 procent dorosłych cierpi na proste przewlekłe zapalenie oskrzeli. Palenie jest najważniejszym czynnikiem ryzyka: co drugi palacz w wieku powyżej 40 lat cierpi na przewlekłe zapalenie oskrzeli. Mężczyźni chorują znacznie częściej niż kobiety.

Obturacyjne przewlekłe zapalenie oskrzeli dotyka około dwóch do trzech procent kobiet i czterech do sześciu procent mężczyzn. Prawie wszyscy pacjenci palili lub nadal palą po postawieniu diagnozy.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli: objawy

Przewlekłemu zapaleniu oskrzeli towarzyszy kaszel produktywny (kaszel z plwociną). Jest to szczególnie widoczne rano. Zwykle plwocina jest śluzowato-biaława. Jeśli bakterie rozprzestrzeniły się również na zapalną błonę śluzową oskrzeli, plwocina staje się żółtawo-ropna.

Jeśli oskrzela z przewlekłym stanem zapalnym są dodatkowo podrażnione (np. przez zanieczyszczenia powietrza, dym tytoniowy, infekcje itp.), objawy mogą się pogorszyć.

Uwaga: kaszel z większą lub mniejszą ilością plwociny jest również typowym objawem ostrego zapalenia oskrzeli. Jednak w przewlekłym zapaleniu oskrzeli objawy są znacznie mniej wyraźne.

Stan ogólny chorego z przewlekłym zapaleniem oskrzeli jest zwykle dobry. Problemy z oddychaniem nie występują / prawie nie występują.

W dalszym przebiegu choroby proste przewlekłe zapalenie oskrzeli może przekształcić się w przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, czyli oskrzela w stanie zapalnym stają się coraz bardziej zwężone. Zapobiega to przepływowi powietrza podczas wdechu i wydechu.

Przy lekkim zwężeniu duszność pojawia się tylko podczas wysiłku, np. podczas biegania. Jednak w miarę postępu choroby drogi oddechowe zwężają się coraz bardziej. To sprawia, że oddychanie staje się coraz trudniejsze. Nawet przy umiarkowanym wysiłku (takim jak wchodzenie po schodach) pacjent szybko traci oddech. W najgorszym przypadku przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli powoduje duszność nawet bez wysiłku fizycznego (tj. w spoczynku).

Trudne oddychanie kosztuje pacjenta dużo energii. Dlatego są tylko mniej wydajne.

Przeciążenie prawego serca (serca płucnego) może stać się najważniejszym powikłaniem przewlekłego obturacyjnego zapalenia oskrzeli. W rezultacie mogą wystąpić arytmie serca. Ze względu na zmniejszoną siłę pompowania mięśnia sercowego woda jest magazynowana w tkankach nóg (obrzęk). Ponadto osoby dotknięte chorobą stale cierpią z powodu znacznego niedoboru tlenu. Niebieskawe usta i paznokcie to oznaki.

We wszystkich stadiach przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli może wywoływać objawy rozedmy płuc: poprzez nadmierne rozciąganie i niszczenie pęcherzyków płucnych pojemność oddechowa ulega trwałemu zmniejszeniu. Płuca nadmiernie się napełniają. Przewlekłe zapalenie oskrzeli przekształciło się w POChP. Przejście jest płynne.

Uwaga: Przewlekłe zapalenie oskrzeli wpływa na zdolność płuc do samooczyszczania się. Pacjenci są zatem podatni na dodatkowe bakteryjne infekcje dróg oddechowych. Zwiększa się również ryzyko zapalenia płuc.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli: przyczyny i czynniki ryzyka

Przewlekłe zapalenie oskrzeli to przede wszystkim „choroba palenia”: dym tytoniowy bezpośrednio uszkadza błonę śluzową dróg oddechowych. Staje się stanem zapalnym i wytwarza gęstszy śluz.

Dym tytoniowy hamuje również ruch rzęsek w oskrzelach. Zwykle przenoszą one śluz, zarazki i inne ciała obce w kierunku wylotu (tchawicy i gardła). Jednak w przypadku palaczy nie są oni już w stanie robić tego odpowiednio.

Połączenie zwiększonego tworzenia się śluzu i upośledzonego usuwania śluzu jest typowe dla przewlekłego zapalenia oskrzeli.

Znaczenie rzęsek

Rzęski w oskrzelach oczyszczają błonę śluzową z ciał obcych i śluzu. Palenie uszkadza rzęski.

Mniej powszechne przyczyny przewlekłego zapalenia oskrzeli

Rzadziej zanieczyszczenia w środowisku iw pracy wywołują przewlekłe zapalenie oskrzeli. Mogą to być np. gazy, pyły i opary, które podrażniają drogi oddechowe. Przykładami są dwutlenek siarki, tlenki azotu, ozon, kadm, krzemiany, pył drzewny, papierniczy, zbożowy i tekstylny.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli jest również rzadko powodowane przez tzw. czynniki endogenne. Są to czynniki, które leżą po stronie samego pacjenta, takie jak czynniki genetyczne. Na przykład wrodzony niedobór enzymu alfa-1-antytrypsyny może wywołać przewlekłe zapalenie oskrzeli. Możliwą przyczyną jest również tak zwany zespół niedoboru przeciwciał (brak IgA lub IgG). Inni ludzie mają wrodzone wady rzęsek w drogach oddechowych. Często w dzieciństwie rozwija się u nich przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli.

U niektórych pacjentów ciężka ostra infekcja dróg oddechowych rozwinęła się w przewlekłe zapalenie oskrzeli. To niebezpieczeństwo istnieje zwłaszcza wtedy, gdy infekcja nie jest leczona lub leczona późno. Powtarzające się infekcje dróg oddechowych mogą również przyczyniać się do rozwoju przewlekłego zapalenia oskrzeli.

Jednak lekarze wciąż dyskutują o innych czynnikach ryzyka (obturacyjnego) przewlekłego zapalenia oskrzeli. Należą do nich np. niska waga urodzeniowa, infekcje we wczesnym dzieciństwie, skłonność do chorób alergicznych (takich jak neurodermit, katar sienny, astma alergiczna) oraz nadwrażliwość układu oddechowego.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli: badania i diagnoza

Przewlekłe zapalenie oskrzeli powinien diagnozować i leczyć doświadczony lekarz rodzinny lub pulmonolog (pulmonolog).

Lekarz najpierw szczegółowo porozmawia z pacjentem, aby zebrać jego historię medyczną (omówienie wywiadu). Możliwe pytania to:

Jakie dokładnie są twoje objawy? Jak długo istnieją skargi?
Jesteś palaczem?
Od kiedy i ile palisz?
Czy byłeś/jesteś narażony na szczególne zanieczyszczenia, na przykład w miejscu pracy?
Czy masz jakieś istniejące lub ukryte choroby?

Po tym następuje egzamin fizyczny. Między innymi lekarz będzie słuchał stetoskopem płuc. Zwykle zauważał grzechoczące dźwięki. W przypadku przewlekłego obturacyjnego zapalenia oskrzeli można na ogół usłyszeć tak zwany świszczący oddech. To gwiżdżący dźwięk podczas wydechu. Wskazuje zwężone drogi oddechowe.

Test czynności płuc

Test czynności płuc może być wykorzystany przez lekarza do sprawdzenia, jak dobrze pracują płuca pacjenta. Jest to szczególnie ważne w przypadku przewlekłego obturacyjnego zapalenia oskrzeli. Dostępne są różne metody, na przykład spirometria. Czynność płuc można jeszcze dokładniej zbadać za pomocą tak zwanej pletyzmografii ciała.

Pomiar przepływu szczytowego może również pomóc w ocenie stopnia przewlekłego obturacyjnego zapalenia oskrzeli. Ponadto powtarzane pomiary przepływu szczytowego pozwalają ocenić powodzenie leczenia. W przypadku podejrzenia nadwrażliwej błony śluzowej oskrzeli można wykonać test prowokacyjny z metacholiną lub histaminą. Aby to zrobić, wdychana jest drobna para składnika aktywnego. Następnie przepływomierz szczytowy służy do pomiaru, czy prędkość przepływu powietrza zmniejszyła się podczas wydechu.

Badanie rentgenowskie klatki piersiowej

Prześwietlenia klatki piersiowej (prześwietlenia klatki piersiowej) służą przede wszystkim do wykluczenia innych przyczyn objawów. Na przykład rak płuc i gruźlica płuc mogą wywoływać objawy podobne do przewlekłego zapalenia oskrzeli. To samo dotyczy ciał obcych w płucach i tzw. rozstrzeni oskrzeli (wybrzuszenie oskrzeli).

Przewlekłe zapalenie oskrzeli pozostawia na zdjęciu rentgenowskim nieregularne, rozproszone paski lub cienie wstążkowe. Lekarze mówią o niedodmie płytkowej lub „brudnej klatce piersiowej”. Cienie spowodowane są zbyt małą ilością powietrza lub brakiem powietrza w pęcherzykach płucnych. Odpowiednia powierzchnia płuc jest zmniejszona lub w ogóle nie jest rozwinięta.

Dalsze dochodzenia

Czasami klatka piersiowa jest pokazywana za pomocą obrazowania tomografii komputerowej (CT). Na przykład można wykluczyć rozstrzenie oskrzeli.

Lekarz może dokładniej zbadać próbkę odkrztuszonej plwociny. Na przykład można go wykorzystać do określenia, czy infekcja bakteryjna rozprzestrzeniła się również na drogi oddechowe.

Często mierzy się również gazometrię krwi, tj. zawartość tlenu i dwutlenku węgla, a także wartość pH krwi. Wyniki można wykorzystać do oszacowania stopnia zaawansowania przewlekłego zapalenia oskrzeli. Jest to szczególnie ważne w przewlekłym obturacyjnym zapaleniu oskrzeli.

Jeżeli lekarz podejrzewa, że przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli powoduje przeciążenie prawej połowy serca (serca płucnego), konieczne są dalsze badania. Obejmuje to przede wszystkim elektrokardiografię (EKG) oraz badanie ultrasonograficzne serca (echokardiografia). Przydatne może być również badanie z użyciem cewnika sercowego.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli zwykle rozwija się dopiero w starszym wieku. Jeśli jednak pacjent ma mniej niż 45 lat i/lub w jego rodzinie występują przypadki POChP, przyczyną jest często dziedziczny niedobór alfa-1 antytrypsyny (niedobór antytrypsyny). Za tym może kryć się również wrodzony niedobór niektórych przeciwciał (zespół niedoboru przeciwciał). Badanie krwi dostarcza odpowiednich informacji.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli: leczenie

Palenie jest główną przyczyną przewlekłego zapalenia oskrzeli. Leczenie jest zatem skuteczne tylko wtedy, gdy pacjent całkowicie zrezygnuje z tytoniu.Musi również unikać biernego palenia. Powinien także unikać innych zanieczyszczeń, które mogą podrażniać oskrzela. Jeśli pacjent wejdzie w kontakt z takimi czynnikami drażniącymi w miejscu pracy, wskazane może być przeszkolenie.

Dalsza terapia przewlekłego zapalenia oskrzeli zależy od ciężkości choroby. Zasadniczo istnieją środki nielecznicze i lecznicze.

Środki nielekowe

Bez względu na stopień zaawansowania choroby obowiązuje: Przewlekłe zapalenie oskrzeli wymaga intensywnego przeszkolenia pacjenta. Dzieje się tak, ponieważ może wiele zrobić, aby powstrzymać postęp choroby. Na przykład powinien nauczyć się, jak prawidłowo wdychać i jak używać masażu ostukującego, aby rozluźnić śluz, który utknął w oskrzelach.

Przydatne są również specjalne techniki oddychania. Często zalecany jest „hamulec warg”: tutaj próbujesz wydychać powietrze przez usta, które są prawie zamknięte. Powoduje to wzrost ciśnienia w oskrzelach, co zmniejsza ich zapadanie się. Ćwiczenia oddechowe mogą również wspierać oddychanie. Fizjoterapeuta może pokazać pacjentowi odpowiednie ćwiczenia.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli skłania wielu pacjentów do pośpiechu. Jest to szczególnie ważne, jeśli masz również zwężone drogi oddechowe (obturacyjne przewlekłe zapalenie oskrzeli). Jednak bardzo ważne jest, aby pacjenci pozostali aktywni fizycznie. Regularne ćwiczenia i sport zwiększają ogólną odporność i jakość życia. Jeśli przewlekłe zapalenie oskrzeli jest bardziej zaawansowane, trening powinien odbywać się pod nadzorem lekarza.

Bardzo ważna jest również zdrowa, zbilansowana dieta. Generalnie promuje zdrowie. Jest to szczególnie ważne u pacjentów z niedowagą. W szczególności przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli może być tak wyczerpujące, że ludzie znacznie tracą na wadze. Następnie powinni stosować dietę wysokokaloryczną. Ogólnie rzecz biorąc, powinieneś również upewnić się, że pijesz wystarczającą ilość płynów.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli: leki

W razie potrzeby lekarz przepisuje leki rozszerzające oskrzela, na przykład tak zwane beta-sympatykomimetyki. Łagodzą duszność towarzyszącą przewlekłemu obturacyjnemu zapaleniu oskrzeli.

Czasami pacjentom podaje się również tak zwane glikokortykosteroidy („kortyzon”). Hamują one przewlekłe zapalenie oskrzeli i działają obkurczająco na błonę śluzową. Aktywne składniki są w większości wdychane.

Jeśli przewlekłemu zapaleniu oskrzeli towarzyszy infekcja bakteryjna, lekarz przepisze antybiotyki.

Przewlekłe (obturacyjne) zapalenie oskrzeli może stać się ostre (zaostrzenie). Możliwe wyzwalacze to na przykład ostre infekcje bakteriami lub wirusami. Wtedy konieczne jest szybkie i intensywne leczenie przez lekarza. Jeśli to konieczne, osoby dotknięte chorobą muszą być leczone w szpitalu.

Uwaga: Niektórzy pacjenci zgłaszają, że środki wykrztuśne (takie jak acetylocysteina lub ambroksol) są dla nich dobre. Skuteczność tych leków nie została naukowo udowodniona.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli: przebieg i rokowanie

Czasami proste przewlekłe zapalenie oskrzeli można wyleczyć – pod warunkiem, że jest ono jeszcze we wczesnym stadium i należy bezwzględnie unikać wyzwalacza (palenia, innych zanieczyszczeń itp.). Jednak proste przewlekłe zapalenie oskrzeli może utrzymywać się przez całe życie. Osoby dotknięte chorobą mogą się jeszcze bardzo zestarzeć – proste przewlekłe zapalenie oskrzeli nie skraca życia.

U niecałych 20 procent pacjentów prosta choroba z czasem zmienia się w obturacyjne przewlekłe zapalenie oskrzeli. Drogi oddechowe są wtedy trwale zwężone. To zwężenie można tylko częściowo odwrócić za pomocą leków (takich jak sympatykomimetyki).

Jeśli oprócz przewlekłego obturacyjnego zapalenia oskrzeli rozwinie się nadmierne napełnienie pęcherzyków płucnych (rozedma płuc), lekarze mówią o przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP). To bardzo poważna i postępująca choroba płuc. Skraca oczekiwaną długość życia pacjenta o około osiem do dziesięciu lat.

Innym przerażającym powikłaniem jest niewydolność prawego serca (cor pulmonale).

Ponadto przewlekłe zapalenie oskrzeli ogólnie zwiększa podatność na infekcje, takie jak grypa i zapalenie płuc. Takie powikłania mogą znacznie pogorszyć stan pacjenta. Dlatego osoby z przewlekłym obturacyjnym zapaleniem oskrzeli powinny otrzymywać regularne szczepienia przeciw grypie i pneumokokom (częste wyzwalacze zapalenia płuc).